Rzecznik patentowy – Kim jest i w czym może pomóc?

Rzecznik patentowy – kim jest i dlaczego warto skorzystać z jego usług?

Zastanawiasz się, kim jest rzecznik patentowy i w czym może pomóc? W dobie globalizacji oraz związanych z nią zagrożeń ochrona własności intelektualnej i przemysłowej staje się priorytetem dla przedsiębiorców. Coraz częściej firmy zastrzegają znaki towarowe (najczęściej jako nazwy lub logo) oraz chronią swoje innowacyjne produkty patentami. To praktyka, która staje się coraz bardziej powszechna, a kwestiami prawnymi związanymi z tymi zagadnieniami zajmuje się rzecznik patentowy.

Może Cię zaskoczę, ale rzecznik patentowy nie jest urzędnikiem. Jest to specjalista, który świadczy pomoc prawną przedsiębiorcom lub osobom fizycznym w sprawach własności intelektualnej i przemysłowej. W tym artykule dowiesz się, jakie obowiązki i uprawnienia ma rzecznik patentowy, kiedy warto skorzystać z jego usług oraz jak może on wspierać przedsiębiorców i wynalazców w ochronie ich pomysłów.

Jeśli interesuje Cię wynalazczość to zachęcam Cię do odebrania ZA DARMO 5-cio dniowego Poradnika ABC Wynalazcy stworzonego przez Dawida Pijankę – rzecznika patentowego oraz przedsiębiorcę, który w codziennej pracy łączy te dziedziny i doradza wynalazcom, przedsiębiorcom i startupom. A jeśli potrzebujesz pomocy w ochronie swojego pomysłu to napisz na kontakt@wynalazca.tv lub wypełnij formularz na stronie www.wynalazca.tv/kontakt– z przyjemnością pomogę Ci w ochronie Twojej własności intelektualnej.

Kim był „Patent Attorney” – geneza instytucji rzecznika patentowego

Korzenie zawodu rzecznika patentowego sięgają Stanów Zjednoczonych, gdzie w ok. 1800 roku wprowadzono pierwszą ustawę regulującą kwestie związane z własnością przemysłową. Ustawa ta oddzieliła dwie grupy zajmujące się sprawami własności intelektualnej: prawników patentowych (Patent Attorneys) oraz osoby posiadające techniczną wiedzę, czyli agentów patentowych (Patent Agents).

Patent Attorneys pełnili funkcje prawników, reprezentując klientów przed sądami oraz Urzędem Patentowym, pomagając w rejestracji wynalazków i ochronie znaków towarowych. 

Z biegiem czasu, wraz z rozwojem technologii, coraz częściej korzystali z pomocy specjalistów z wiedzą techniczną, co doprowadziło do powstania instytucji agentów patentowych (Patent Agents), którzy w późniejszym czasie stali się częścią zawodu rzecznika patentowego, zajmując się bardziej specjalistycznymi aspektami ochrony własności intelektualnej.

Rozwój zawodu rzecznika patentowego w Polsce

W Polsce zawód rzecznika patentowego ma już ponad 100-letnią tradycję. W 2018 roku obchodzono jubileusz 100-lecia tego zawodu, co było okazją do przypomnienia jego bogatej historii i znaczenia dla ochrony własności przemysłowej w kraju.

Pierwsze regulacje prawne dotyczące ochrony wynalazków w Polsce pojawiły się krótko po odzyskaniu niepodległości, co umożliwiło powstanie instytucji rzecznika patentowego. 

Od tamtej pory, rzecznicy patentowi odgrywali kluczową rolę w rozwoju polskiej gospodarki, wspierając wynalazców, przedsiębiorców i przemysł w ochronie innowacji.

Zawód rzecznika patentowego – kto może nim zostać?

Zawód rzecznika patentowego wymaga spełnienia szeregu formalnych kryteriów oraz posiadania niezbędnych kwalifikacji, by skutecznie chronić własność intelektualną i przemysłową klientów. 

Jest to zawód zaufania publicznego, wymagający nie tylko wiedzy technicznej, ale także „nieskazitelnego charakteru” i odpowiednich kwalifikacji prawnych.

Jakie wykształcenie jest potrzebne, by zostać rzecznikiem patentowym?

Aby móc ubiegać się o wpis na listę rzeczników patentowych, kandydat musi spełnić kilka kluczowych warunków. Najważniejsze z nich to:

• ukończenie studiów wyższych – preferowane kierunki to techniczne inżynieryjne lub prawnicze,
• zrealizowanie aplikacji rzecznika patentowego, zgodnie z wymogami ustawy,
• zdanie egzaminu kwalifikacyjnego przed komisją egzaminacyjną.

Aplikacja na rzecznika patentowego 

W celu zapisania się aplikację rzecznikowską należy zdać egzamin wstępny, który sprawdza wiedzę inżynieryjną oraz prawną tj. podstawowe zagadnienia z zakresu m.in. ustawy prawo własności przemysłowej.

Sama aplikacja na rzecznika patentowego trwa 3 lata i wygląda tak, że co około jeden miesiąc studenci uczęszczają na weekendowe szkolenia do Warszawy, w trakcie których zdobywa się wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania zawodu rzecznika patentowego. 

Egzamin na rzecznika patentowego 

Egzamin końcowy to kluczowy etap, który finalizuje kilkuletnią aplikację na rzecznika patentowego. Komisja egzaminacyjna sprawdza wiedzę kandydatów z zakresu prawa własności intelektualnej oraz umiejętność praktycznego stosowania zdobytej wiedzy.

Egzamin jest kilkudniowy, a każda część egzaminu trwa kilka godzin i sprawdza inny zakres wiedzy. Przykładowo jeden dzień jest poświęcany na napisanie całego opisu patentowego na podstawie otrzymanego „case’u” czyli wielostronicowego opisu danego „wynalazku” oraz prostej dokumentacji rysunkowej.

Jakie cechy powinien mieć rzecznik patentowy?

Rzecznik patentowy to zawód zaufania publicznego, dlatego od kandydatów na rzeczników patentowych wymaga się:

• pełnej zdolności do czynności prawnych,
• korzystania z pełni praw publicznych,
• nieskazitelnego charakteru, 
• rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu.

Trzeba też zaznaczyć, że zawód rzecznika patentowego regulowany jest prawnie m.in. w ustawie z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych. 

Czym zajmuje się rzecznik patentowy?

Jak wspomniano na początku rzecznik patentowy pełni kluczową rolę w ochronie własności intelektualnej łącząc wiedzę prawną z techniczną. Jego codzienne obowiązki wymagają nie tylko szczegółowej znajomości przepisów, ale także często umiejętności z zakresu inżynierii.

Kluczowe zadania rzecznika patentowego

Rzecznik patentowy oferuje szeroki wachlarz usług, w tym:

• Tworzy strategię IP – analizuje przedsiębiorstwo pod kątem ochrony własności intelektualnej, aby następnie stworzyć najlepsze rozwiązania „szyte na miarę” dot. ochrony prawnej;
• Przeprowadza badania patentowe – sprawdza w bazach Urzędów Patentowych czy rozwiązanie klienta ma zdolność patentową, rejestrową lub czy spełnia wymogi tzw. czystości patentowej (nie narusza obcych praw wyłącznych);
• Zgłasza pomysły do ochrony prawnej w Urzędach Patentowych – dokonuje zgłoszeń patentowych, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i znaków towarowych
• Przygotowuje umowy – w szczególności są to umowy sprzedaży prawa np. patentu czy licencyjne;
• Doradza w sprawach własności przemysłowej – udziela porad oraz przygotowuje opinie prawne dotyczące ochrony i naruszeń wynalazków, wzorów i znaków towarowych.

Poza tym rzecznik patentowy może także reprezentować swoich klientów w sporach sądowych związanych z prawem własności przemysłowej, jak i w postępowaniach przed Urzędami Patentowymi (np. w sporach dotyczących unieważnienia prawa wyłącznego).

Pomoc rzecznika patentowego 

Jeśli klient ma pomysł na wynalazek i przychodzi z prośbą o pomoc do rzecznika patentowego, to pierwszy krok rzecznika patentowego, jaki powinien być wykonany to zweryfikowanie tego pomysłu – czy faktycznie wynalazca pierwszy wymyślił taki projekt.

Rzecznik wykona w tym celu badania patentowe (niektórzy rzecznicy patentowym – tak jak my – przeszukują jeszcze inne źródła na przykład bazy publikacji naukowych).

Kolejnym etapem będzie realizacja opisu patentowego i dokonanie jego zgłoszenia w odpowiednim Urzędzie Patentowym zgodnie ze strategią, jaką zaplanowano. Z kolei w ramach dalszej procedury przed Urzędem Patentowym rzecznik patentowy będzie przekazywał Ci pisma przychodzące z Urzędu i przygotowywał ewentualne pisma wyjaśniające.

Pomoc rzecznika patentowego – wzory przemysłowe 

Jeśli mówimy o wzorach przemysłowych to mamy na myśli ochronę różnych kształtów czy designów produktów (mogą to być też grafiki). Wzorem przemysłowym może być na przykład kubek, krzesło, szklanka czy samochód.

W tego typu projektach rzecznik patentowy ponownie może zacząć od baz wzorów przemysłowych Urzędu Patentowego. Jeśli okaże się, że wzór jest nowy i ma tzw. indywidualny charakter będzie można przejść do etapu rejestracji wzoru w Urzędzie Patentowym.

Najczęściej dokonuje się zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP albo w EUIPO (tutaj mówimy wtedy o tzw. wzorze wspólnotowym).

Pomoc rzecznika patentowego – znaki towarowe

W tym przypadku chodzi o ochronę nazw czy grafik bądź innych elementów rozpoznawczych dla danej marki. Tego typu projekty chroni się właśnie znakami towarowymi.

Jeśli zatem zostanie wymyślona nowa nazwa na dany produkt czy klient jest początkującym przedsiębiorcą, który dopiero zaczyna działalność gospodarczą i wymyślił nazwę swojej firmy, bądź opracował logo to powinien udać się do rzecznika patentowego po to, aby przynajmniej sprawdzić czy nie będzie naruszał prawa ochronnego do znaku towarowego. 

Często zdarza się, że inny przedsiębiorca wpadł już na taką samą (lub podobną!) nazwę wcześniej. Jeżeli tak było, to klient może się narazić na różnego rodzaju kary finansowe. 

Podobnie jak opisano w przypadku wynalazków i wzorów – po pozytywnych badaniach rzecznik patentowy dokonuje zgłoszenia do ochrony znaku towarowego – najczęściej w Urzędzie Patentowym RP lub EUIPO.

Kto potrzebuje rzecznika patentowego?

Z pomocy rzecznika patentowego może skorzystać każda firma (zarówno na początkowym lub bardziej zaawansowanym etapie rozwoju), jak i osoba fizyczna.  

Osoby fizyczne mogą potrzebować rzecznika patentowego w szczególności, gdy na co dzień wykorzystują swój intelekt w swojej pracy np. projektując nowe rozwiązania. Często jednak z pomocy rzecznika patentowego korzystają wynalazcy, którzy wymyślili nowy produkt (nie zawsze w swojej branży). 

Oczywiście dużą częścią klientów biur patentowych to przedsiębiorcy. W szczególności początkującym firmom zależy na tym, aby nie naruszać praw innych podmiotów oraz aby jeśli to możliwe zabezpieczyć swoje pomysły przed większą konkurencją i zdobyć przynajmniej na jakiś czas (w przypadku patentów – do 20 lat) przewagę konkurencyjną.

To bardzo ważne – szczególnie biorąc pod uwagę startupy, które poszukują inwestorów i muszą być zabezpieczeni przed konkurencją. 

Czy dystrybutor potrzebuje pomocy rzecznika patentowego? (TAK!)

Na koniec mam jeszcze jedną cenną informację, kto potrzebuje rzeczników patentowych z grupy przedsiębiorców, co jest nieoczywiste. To dystrybutorzy.

Przedstawię Ci to na przykładzie dowolnego polskiego dystrybutora, który załóżmy, że sprowadza dowolne maszyny np. z Chin do Polski. Gdyby się okazało, że w tej maszynie z Chin, znajduje się jakiś mechanizm, który w Polsce jest chroniony (podczas, gdy w Chinach niekoniecznie musi być chroniony = może być tam wytwarzany i sprzedawany) to wtedy polski dystrybutor łamie prawa wynalazcy, który zastrzegł sobie ten pomysł w Polsce. 

Tym samym dystrybutor naraża się na kary finansowe, zajęcie produktów na magazynie i wieloletni spór. Aby ustrzec się od tych nieprzyjemnych konsekwencji, w takich sytuacjach warto się skonsultować u rzecznika patentowego i zamówić u niego badania czystości patentowej na terenie Polski.

Podsumowanie – rzecznik patentowy – kim jest i dlaczego warto skorzystać z jego usług?

Już wiesz, jak ważną rolę pełni rzecznik patentowy w ochronie własności intelektualnej oraz jak szeroki zakres wiedzy i kompetencji łączy ten zawód. Aby rzetelnie wykonywać ten zawód od rzecznika patentowego wymaga się bardzo dużej wiedzy – zarazem z obszaru prawa, jak i wiedzy technicznej – inżynieryjnej. 

Mając na uwadze bardzo szybki rozwój technologii, w tym przede wszystkim takich stref nauki, jak na przykład: robotyka, inżynieria czy automatyka, rzecznik patentowy podczas swojej codziennej pracy przeznacza wiele czasu na samokształcenie i ciągły rozwój. 

Rzecznik patentowy pomoże Ci w ochronie Twoich pomysłów na różnym etapie ich rozwoju. Optymalnie będzie, jeśli zaczniesz współpracę z rzecznikiem patentowym jak najszybciej, bowiem im szybciej znajdziesz odpowiedniego partnera do współpracy – tym mniej błędów popełnisz na swojej drodze.

Jeśli ten artykuł wzbudził Twoje zainteresowanie lub uświadomił Ci, że potrzebujesz wsparcia rzecznika patentowego i chciałbyś współpracować ze mną – zapraszam Cię na konsultację patentowo biznesową > Kliknij tutaj. A jeśli chciałbyś zdobyć dodatkową wiedzę to zachęcam Cię do odebrania ZA DARMO mojego 5-cio dniowego Poradnika ABC Wynalazcy