Wzory przemysłowe część 1 – informacje ogólne

Skoro szukasz informacji o wzorach przemysłowych za pewne wiesz, że są formą prawną ochrony intelektualnej, która pozwala na zabezpieczenie unikalnych wzorców i projektów. Dają one prawo ich twórcom do wyłącznego korzystania z tych wzorów przez określony czas, co umożliwia im ochronę swojej innowacyjności i zapobieganie kopiowaniu przez konkurencję.

W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom wzorów przemysłowych. Zapoznamy się z ich definicją i zasięgiem, omówimy jakie korzyści płyną z posiadania ochrony wzoru przemysłowego.

Jeśli nie wiesz jaki rodzaj ochrony będzie najlepszy dla Twojego rozwiązania, umów się na konsultacje lub napisz na: kontakt@wynalazca.tv

Czym jest wzornictwo przemysłowe?

Wzornictwo przemysłowe jak podaje definicja to działalność o twórczym charakterze, która polega na tworzeniu wzorów jako wyrobów z jednej strony przeznaczonych do masowej produkcji przemysłowej, z drugiej zaś nakierowanych na zaspokojenie potrzeb estetycznych.

Jak widać definicja książkowa wzornictwa przemysłowego, nie jest zbyt skomplikowana jednak co ona w praktyce znaczy? Dobrym wyjaśnieniem może być jej uproszczenie przez analizę tego pojęcia. „Wzornictwo” to działania podejmowane w celu utworzenia wyglądu np. produktu, zaś słowo „przemysłowe” określa popyt takich usług obejmujących głównie rynek przemysłowy.

W połowie XIX wieku w Polsce określenie wzornictwo przemysłowe nazywane było także sztuką stosowaną. Określała ona ogólną działalność artystyczną, której wytworem były przedmioty użytkowe. Łączyły one w sobie elementy dwóch obszarów: przemysłu oraz sztuki.

Co to jest wzór przemysłowy?

Zgodnie z ustaloną definicją zawartą w ustawie „Prawo własności przemysłowej” wzór przemysłowy to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części przez szczególne cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę czy materiał lub jego ornamentację.

Przykład wzoru przemysłowego

Numer zgłoszenia: Wp.28924

Nazwa/tytuł: Buty

Numer prawa wyłącznego: Rp.26672

Przykład wzoru przemysłowego

Numer zgłoszenia: Wp.21384Nazwa/tytuł: LOGO

Numer prawa wyłącznego: Rp.20406

Wzór przemysłowy, a regulacje prawne

Prawo międzynarodowe

W prawie międzynarodowym zasady dotyczące ochrony wzorów przemysłowych ustalone zostały w „Porozumieniu w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej” z 1994 r., zwanym także TRIPS. Zawarte w nim postanowienia obligują sygnatariuszy do zapewnienia ochrony nowym i oryginalnym wzorom przemysłowym, dostatecznie odróżniającym się od innych już znanych lub kombinacji ich cech.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 TRIPS właściciel chronionego wzoru przemysłowego ma prawo zabronić stronom trzecim wytwarzania, sprzedawania lub przywozu, bez jego zgody, artykułów noszących lub zawierających wzór, który jest kopią wzoru chronionego, gdy takie działania są podjęte w celach handlowych.

Warunki jakie trzeba spełnić, aby dokonać rejestracji wzorów przemysłowych poza granicami kraju są określone w „Akcie genewskim” porozumienia haskiego z 1999 r. Umożliwiły one rejestrację wzoru przemysłowego w wybranych państwach (stronach porozumienia za pomocą tylko jednego zgłoszenia w Międzynarodowym Biurze Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) lub poprzez urząd krajowy.

„Porozumienie” z Locarno z 1968 r. określa z kolei międzynarodową klasyfikację wzorów przemysłowych, wyodrębniając 32 klasy podstawowe i 219 podklas oraz alfabetyczny wykaz wytworów, w których zawierają się wzory przemysłowe.

Prawo Unii Europejskiej

W regulacjach unijnych ochrona wzorów przemysłowych gwarantowana jest poprzez dyrektywy i rozporządzenia.  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów doprowadziła do ujednolicenia najważniejszych aspektów takich jak przesłanki ochrony czy jej treść. Określiła ona m. in. definicję wzoru jako całkowitą lub częściową postać produktu, wynikającą w szczególności z elementów linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji. Wzór przemysłowy jest chroniony przez państwa członkowskie poprzez rejestrację w zakresie proporcjonalnym do jego nowości i indywidualnego charakteru.

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 6/2002 z 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych umożliwiło uzyskanie ochrony w dwóch postaciach zarejestrowanego lub niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego. W przypadku pierwszego z nich decyzją Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) ochrona przyznana dla danego wzoru jest skuteczna we wszystkich państwach członkowskich, a uzyskanie jej w tym zakresie możliwe jest na podstawie jednego zgłoszenia. Czas trwania ochrony uzyskany w momencie rejestracji wynosi 5 lat i liczony jest począwszy od daty dokonania zgłoszenia. Może on zostać wydłużony o kolejne pięcioletnie okresy, które łącznie wynosić mogą 25 lat od daty dokonania zgłoszenia. Każdy wzór przemysłowy, który został udostępniony na terenie Unii Europejskiej (opublikowany, wystawiony, wykorzystany w handlu lub w inny sposób ujawniony), spełniający warunki rejestracji określone w rozporządzeniu jest przez 3 lata automatycznie chroniony jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy.

Regulacje krajowe

Ochrona wzorów przemysłowych gwarantowana jest także w przepisach krajowych na podstawie ustawy z dnia 30.06.2000 r. „Prawo własności przemysłowej”. Źródłem prawa jest także Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30.01.2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8.09.2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych, a także ustawa z dnia 5.08.2015 r. o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów.

Kumulacja ochrony

Projekty, które ze względu na swoją specyfikę mogą łączyć w sobie zarówno cechy wzoru przemysłowego, utworu oraz wzoru użytkowego – mogą skorzystać z ochrony przysługującej dla każdej z tych postaci.

Na podstawie Rozporządzenia Nr 6/2002 wzór wspólnotowy jest również chroniony przez prawo autorskie państw członkowskich od daty powstania wzoru lub ustalenia go w jakiejkolwiek formie. W określonych przypadkach może wystąpić także kumulacja ochrony krajowego prawa z rejestracji i ochrony wynikającej z prawa autorskiego.

Poza tymi sytuacjami ochrona krajowa współdziała z ochroną wzoru wspólnotowego na podstawie przepisów unijnych. Co więcej wspomniane wcześniej publiczne udostępnienie wzoru krajowego automatycznie nakłada na ten wzór trzyletnią ochronę wspólnotowego wzoru niezarejestrowanego.

Zdarzają się także przypadki, iż wzory przemysłowe mogą być chronione dzięki przepisom o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Narzędzia do wyszukiwania wzorów przemysłowych

Wzory przemysłowe oraz wszystkie informacje ich dotyczące są gromadzone w międzynarodowych bazach danych. Bazy te są połączone ze specjalnymi wyszukiwarkami i narzędziami umożliwiającymi szybkie przeglądanie i znajdywanie interesujących nas wiadomości.

DesignView

Wyszukiwarka Europejskiego Urzędu ds. Własności Intelektualnej DesignView zawiera bazę ponad 20,5 mln wzorów i zapewnia dostęp do informacji o zarejestrowanych wzorach przemysłowych z wszystkich urzędów krajowych oraz umożliwia ich wyszukiwanie w Unii Europejskiej oraz poza jej granicami. Jest to możliwe dzięki opcjom podstawowym poprzez wskazanie: produktu, terytorium ochrony bądź urzędu rejestrującego. Konfiguracja opcji zaawansowanych pozwala na większe sprecyzowanie przedmiotu poszukiwań aż w 19 dodatkowych kategoriach m. in. statusu wzoru, numeru zgłoszenia, twórcy, pełnomocnika itd.

DesignClass

DesignClass to z kolei narzędzie ułatwiające klasyfikację wzorów przemysłowych. Razem z DesignView stanowią część bazy danych Sieci Własności Intelektualnej Unii Europejskiej (EUIPN). DesignClass daje możliwość wyszukiwania w zharmonizowanej bazie określeń produktu poprzez termin oraz klasę i podklasę klasyfikacji lokarneńskiej. Kryteria zaawansowane rozszerzone są o dodatkowe elementy takie jak: tryb wyszukiwania, rodzaj sortowania, możliwość wyświetlania jedynie głównych terminów oraz opcję wyświetlania synonimów.

eSearch plus

ESearch plus to narzędzie Europejskiego Urzędu ds. Własności Intelektualnej umożliwiające m. in. dostęp do zarejestrowanych wzorów wspólnotowych. Pozwala także na wyszukiwanie obrazu oraz dostęp do Biuletynu.

Hague-Express

Hague-Express jest międzynarodową bazą danych Światowej Organizacji Własności Intelektualnej i określa wykaz zarejestrowanych wzorów przemysłowych. Znajdziemy w niej m. in. aktualny status i informacje historyczne dotyczące międzynarodowych rejestracji wzorów przemysłowych podlegających aktom porozumienia haskiego z 1999 r. i/lub 1960 r. Dane gromadzone w bazie aktualizowane są co tydzień.

Podsumowanie – Dlaczego warto chronić wzory przemysłowe?

Wzór przemysłowy, który został poddany rejestracji i jest stosowany do oznakowania produktów znacznie zwiększa ich atrakcyjność na rynku. Dodatkowo prawo do wyłącznego korzystania w sposób zarobkowy z ochronionego wzoru wliczane jest w poczet aktywów firmy, ponieważ stanowi źródło jej dochodu, może zostać zbyte lub stanowić przedmiot licencji. Patrząc z innego punktu np. marketingowego rejestracja wzorów przemysłowych wzmacnia konkurencyjność. Przedsiębiorcy dążą do tworzenia nowych i oryginalnych wzorów, które będą możliwe do ochrony i rejestracji. Taki unikatowy niezarejestrowany wzór przemysłowy może przynieść znaczącą stratę dla firmy.

Źródło Grafik:
[1] Pixabay License: https://pixabay.com/pl/photos/ust%c4%99p-ksi%c4%85%c5%bcka-prawo-prawa-czyta%c4%87-2546124/

• O mnie
• Ostatnie posty

Dawid Pijanka - rzecznik patentowy, właściciel Wynalazca TV

Jestem rzecznikiem patentowym i przedsiębiorcą, z pasją pomagającym wynalazcom, startupom oraz firmom chronić ich pomysły i wprowadzać je na rynek. Na co dzień wspieram swoich klientów podczas konsultacji patentowo-biznesowych, doradzając, jak skutecznie zabezpieczyć wzory przemysłowe i wykorzystać je jako przewagę konkurencyjną.

Ostatnie posty Dawid Pijanka - rzecznik patentowy, właściciel Wynalazca TV (wszystkie)

• Wzory przemysłowe część 2 – ochrona produktów - 27 czerwca 2023
• Wzory przemysłowe część 1 – informacje ogólne - 30 maja 2023